Κυριακή 10 Μαρτίου 2013

Тарковский Андрей Арсеньевич

                           Δεν είναι εύκολο κανείς να συνοψίσει το εργο του Α.Ταρκοφσκι σε λίγες γραμμές (εξάλλου δεν είναι αυτός ο σκοπός του κειμένου αυτού).Δεν είμαι ούτε ειδήμων,ούτε κριτικός,είμαι απλά μια θαυμάστρια του εκπληκτικού έργου αυτού του σκηνοθέτη. Σκοπός λοιπόν αυτού του κειμένου δεν είναι τίποτε παραπάνω απ' το να γνωρίσουν ακόμη περισσότεροι το πλούσιο έργο του Τ.
Το έργο αυτό βέβαια δεν είναι πλούσιο σε ποσότητα αφού ο Τ. μέσα σε 23 χρόνια γύρισε μόλις 7 ταινίες. Αυτό ήταν το μεγάλο παράπονο του. Εφόσον η σοβιετική κυβέρνηση είχε απαγορεύσει τις ταινίες του διότι τις θεωρούσε ελιτίστικες,ο ίδιος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη πατρίδα του και ετσι πέθανε εξόριστος. Μπορεί η πατρίδα που τον ενέπνευσε να τον απέρριψε αλλά τελικά τον αναγνώρισε μετά βέβαια από τον θάνατο του.
"Είμαι χαμένος" έγραφε. "Δε μπορώ να ζήσω στη Ρωσία,αλλά ούτε μακριά από αυτήν.Για ένα Ρώσο ειναι αδύνατον να ζήσει εδώ,νοσταλγώντας τη πατρίδα του.Η ξενιτιά τον διαλύει,η νοσταλγία ξεσχίζει τις σάρκες του..Μόνο η αγάπη και η ομορφιά μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίδοτο σ'αυτή τη φοβερή διάλυση"
"Εγώ θα ήθελα να γυρίζω δύο ταινίες το χρόνο" γράφει στα ημερολογιά του.
Όμως η σημασία των ταινιών του για τη παγκόσμια τέχνη,τον κινηματογράφο αλλά και τη σύγχρονη αισθητική,είναι πολύ μεγάλη.Δεν ειναι βέβαια τυχαίο το γεγονός ότι ο Ινγκμαρ Μπεργκμαν είχε αποκαλέσει τον Τ. κορυφαίο σκηνοθέτη μάλιστα είχε δηλώσει χαρακτηριστικά το εξής : "Όταν ο κινηματογράφος δεν ειναι ντοκουμέντο είναι όνειρο.Γι'αυτό ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος απ'όλους.Κινείται με απόλυτη άνεση στο χώρο των ονείρων,χωρίς να εξηγεί αλλά και τι να εξηγήσει; Είναι ένας μάντης,που έχει καταφέρει να σκηνοθετήσει τις οπτασίες του με το πιο βαρύ,αλλά και πιο πρόθυμο μέσο. Σ'όλη μου τη ζωή έχω χτυπήσει τις γροθιές μου πανω στις πόρτες των δωματίων,όπου αυτός κινείται με τη μεγαλύτερη άνεση. Εγώ,μόνο μερικές φορές κατάφερα να μπω μέσα.Οι περισσότερες από τις συνειδητές μου προσπάθειες τελείωσαν με εξευτελιστικές αποτυχίες"
Ενώ ένας άλλος πιο σύγχρονος σκανδιναβός σκηνοθέτης,ο Δανός Λαρς φον Τρίερ εξηγώντας γιατί αφιέρωσε πριν από μερικά χρόνια την ταινία του "Αντίχριστος" στον Τ. (μια απ τις πιο αμφιλεγόμενες ταινίες των τελευταίων εποχών) δήλωσε "'Έχετε δει μια ταινία που λέγεται "ο καθρέφτης" ; Είχα υπνωτιστεί! Την είδα 20 φορές. Ήταν η πιο έντονη θρησκευτική εμπειρία που είχα ποτέ. Για μένα ειναι ο Θεός"
Ο Τ. πίστευε ότι το κύριο χαρακτηριστικό του κινηματογράφου ειναι ο μετασχηματισμός της ανθρώπινης εμπειρίας του χρόνου. Το αμοντάριστο υλικό,έλεγε,καταγράφει τον πραγματικό χρόνο,γι'αυτο χρησιμοποιούσε αργό ρυθμό και μεγάλα πλάνα.'Ηθελε να δώσει στον θεατή την αίσθηση του χρόνου που περνά και χάνεται αλλά και ν'αναδείξει την ιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής. (θεωρία που επισημαίνεται καλύτερα στις ταινίες Σταλκερ και Καθρέπτης).Ο Τ. δεν ηταν ο σκηνοθέτης που δημιουργούσε αλληγορίες ή σύμβολα.Μιλούσε με εικόνες.Στο ημερολογιό του αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναι ένα δείγμα φθοράς,υποστηρίζοντας την ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνων στη τέχνη.
"Η εικόνα είναι σαν ένας σφώλος ζωής" ."Είμαι εχθρός των συμβόλων. Είναι μια πολύ στενή έννοια από την άποψη οτι ένα σύμβολο υπάρχει με σκοπό την αποκρυπτογράφηση του. Απο την άλλη πλευρά, μια καλλιτεχνική εικόνα δε χρειάζεται αποκρυπτογράφηση,είναι ένα ισοδύναμο του κόσμου που μας περιβάλλει. Η βροχή στο Σολάρις δεν είναι σύμβολο, είναι απλά μια βροχή που στη συγκεκριμένη στιγμή έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τον ήρωα.Δε συμβολίζει τίποτε, απλά εκφράζει.Είναι μια καλλιτεχνικη αλληλουχία εικόνων. Το σύμβολο κατ'εμέ,είναι κάτι πολύ περίπλοκο"
Η αλήθεια για τις ταινίες του Τ. είναι μια,σ αιχμαλωτίζουν.Κάθε μια σου προσφέρει απλόχερα ενα διαφορετικό συναίσθημα ειτε αναφέρεται στο παρελθόν,είτε στο παρόν,είτε στο μέλλον.Τα μεγάλα πλάνα με τα πανέμορφα τοπία,οι σταγόνες της βροχής που πέφτουν ρυθμικά ακόμη και οι στίχοι του πατέρα του που πολλές φορές αναφέρονται αναπάντεχα σε ταινίες του. Κάθε τι προσδίδει κάτι ακόμη στην αστείρευτη λυρικότητα του συνόλου των ταινιών του.
Οι ταινίες ονομαστικά ειναι οι εξης :
Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν (1962)
Αντρέι Ρουμπλιόφ (1969)
Σολάρις (1972)
Καθρέφτης (1975)
Στάλκερ (1979)
Νοσταλγία (1983)
Θυσία (1986)

Προσωπική αγαπημένη (αν αυτό έχει κάποια σημασία) ειναι ο Σταλκερ για τον οποίο ο ίδιος έχει δηλώσει "Με τον Σταλκερ θέλησα κατά κάποιο τρόπο να δώσω μια ολοκληρωμένη μαρτυρία πως μόνο η ανθρώπινη αγάπη αποτελεί-θαυματουργή-απόδειξη κατά της ωμής διαπίστωσης ότι δεν υπάρχει ελπίδα για το κόσμο.Η αγάπη είναι κοινή και αδιαφιλονίκητα πολύτιμη περιουσία μας.Παρόλο που δε ξέρουμε πια πως ακριβώς ν αγαπάμε.."
Θα τελείωσω το κέιμενο αυτο περιγράφοντας το τελευταίο πλάνο που κινηματογράφησε ο Τ. Το τελευταίο ελπιδοφόρο πλάνο της Θυσίας. 'Οπου το "Μικρό αγόρι"-προσωρινά μουγκό,έπειτα από μια εγχείρηση στο λαιμό- έχει φυτέψει ένα πεθαμένο δέντρο και το ποτίζει κάθε μέρα,ακολουθώντας μία θρησκευτική παράδοση. Στο τελευταίο πλάνο,λοιπόν, όπου ξαναβρίσκει τη φωνή του και ο κόσμος τα χρωματά του,το αγόρι είναι ξαπλωμένο κάτω απο το δέντρο,που μόλις έχει βγάλει φυλλώματα και αναρωτιέται "Εν αρχή ην ο λόγος.Γιατί να είναι έτσι πατέρα;" και το πλάνο κλείνει με τις λέξεις : Η ταινία αφιερώνεται στο γιο μου Αρσένι Ταρκοφσκι.   ΤΕΛΟΣ.











Βιβλία

  • Μαρτυρολόγιο, το προσωπικό ημερολόγιο του σκηνοθέτη από το 1970 έως το 1986. (εκδόσεις Ινδικτος, 2006)
  • Σμιλεύοντας τον χρόνο (εκδόσεις Νεφέλη, 1987)

Βιβλία για τον Ταρκόφσκι

  • Αντρέι Ταρκόφσκι: Μια ξενάγηση στο έργο του του Αντουάν Ντε Μπεκ. (εκδόσεις Γκοβόστης, 1991)
  • Αντρέϊ Ταρκόφσκι του Γιάννη Βασιλειάδη. (εκδόσεις Αιγόκερως, 2003)
  • Ο ποιητής Αντρέι Ταρκόφσκι του Μάκη Μωραίτη. (εκδόσεις Καθρέφτης, 1997)
  • Ταρκόφσκι, ένας νοσταλγός του παραδείσου του Σωτήρη Γουνελά. (εκδόσεις Διάττων, 2002)

          

Παρασκευή 8 Μαρτίου 2013

ΖΑΠΑΤΙΣΤΑΣ : ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ


«Την 1η Γενάρη του 1994 είπαμε πως θέλουμε τη δημοκρατία, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη για όλους τους Μεξικάνους, παρόλο που επικεντρωθήκαμε στους ιθαγενείς λαούς. Γιατί εμείς του EZLN είμαστε σχεδόν όλοι ιθαγενείς της Τσιάπας, όμως δεν θέλουμε να αγωνιστούμε μόνο για το δικό μας καλό ή μόνο για το καλό των ιθαγενών λαών της Τσιάπας ή μόνο για τους ιθαγενείς λαούς του Μεξικού, θέλουμε να αγωνιστούμε μαζί με όλους τους ταπεινούς και απλούς σαν και μας, μαζί με όλους που έχουν μεγάλη ανάγκη και υποφέρουν την εκμετάλλευση και την κλεψιά των πλουσίων και των κακών κυβερνήσεών τους, και εδώ στο Μεξικό μας και στις άλλες χώρες του κόσμου», διακηρύσσει η Έκτη Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα. Και καλεί στη δημιουργία της Άλλης Καμπάνιας, ενός χώρου συνάντησης και συνάρθρωσης των αγώνων. Καλεί «τις πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις της αριστεράς που δεν είναι «επισήμως καταχωρημένες ως κόμματα» [σημ.:partidos con registro] και τα άτομα που διεκδικούν να είναι αριστεροί χωρίς όμως να ανήκουν στα επίσημα πολιτικά κόμματα, να συναντηθούμε σε χρόνο, τόπο και με τρόπο που θα προτείνουμε όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, για να οργανώσουμε μια πανεθνική εκστρατεία, να επισκεφτούμε κάθε γωνιά της πατρίδας μας, να ακούσουμε και να οργανώσουμε τον λόγο του λαού μας. Είναι επομένως σαν μια καμπάνια, ναι, αλλά πολύ διαφορετική γιατί δεν είναι προεκλογική».
  Η Άλλη Καμπάνια είναι η εφαρμογή στην πράξη της Έκτης Διακήρυξης της Ζούγκλας Λακαντόνα. Είναι η άμεση εμπλοκή του EZLN στην πολιτική ζωή της χώρας, στο περιθώριο του συστήματος των κομμάτων. Γεννιέται σε μια σημαντική και καθοριστική πολιτική στιγμή του Μεξικού, την περίοδο των προεκλογικών εκστρατειών για τις προεδρικές εκλογές του 2006. Από εκεί παίρνει και το όνομά της αφού αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό τρόπο να συνευρίσκεσαι από τα κάτω για να αλλάξεις το σύστημα. Είναι η πολιτική ηθική αυτή που διέπει τις σχέσεις της Άλλης με τις αριστερές πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις και γι’ αυτό τον λόγο η πρόταση είναι:

 «Δεν θα γίνονται συμφωνίες από τα επάνω που θα επιβάλλονται προς τα κάτω, αλλά συμφωνίες για το πώς θα βαδίσουμε μαζί για να ακούσουμε και να οργανώσουμε την αγανάκτηση. Δεν θα χτίζονται κινήματα τα οποία θα γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης πίσω από τις πλάτες εκείνων που τα έφτιαξαν, αλλά θα λαμβάνεται πάντα υπόψη η γνώμη εκείνων οι οποίοι συμμετέχουν. Δεν θα προσδοκούμε δωράκια, θέσεις, οφέλη, πολιτικά πόστα από την Εξουσία ή από όποιον φιλοδοξεί να την αποκτήσει. Ο στόχος είναι να βαδίσουμε πέρα από την εκλογική ατζέντα. Δεν θα επιχειρηθεί να λυθούν από τα πάνω τα προβλήματα της χώρας μας, αλλά να οικοδομηθεί ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΩ μια εναλλακτική πρόταση απέναντι στην νεοφιλελεύθερη καταστροφή, μια αριστερή εναλλακτική πρόταση για το Μεξικό». Την 1η Γενάρη του 2006 ο Υποδιοικητής Μάρκος –ως «Απεσταλμένος Μηδέν» της Επιτροπής της Έκτης του EZLN- ξεκίνησε μια περιοδεία σε όλη τη χώρα εγκαινιάζοντας έτσι την πρώτη φάση της Άλλης Καμπάνιας που στόχο είχε «να ακούσουμε και να μιλήσουμε άμεσα, χωρίς μεσάζοντες και διαμεσολαβήσεις, με τους απλούς και ταπεινούς ανθρώπους του μεξικάνικου λαού». Η Άλλη Καμπάνια διέτρεξε το 2006 το Μεξικό στο μεγαλύτερό του κομμάτι. Στον δρόμο της συνάντησε την καταστολή ως απάντηση στις αντιστάσης και την οργάνωση. Αποκορύφωμα η βάρβαρη κυβερνητική επίθεση κατά του Μετώπου Λαών για την Υπεράσπιση της Γης στο Σαν Σαλβαδόρ Ατένκο (που άφησε πίσω της δύο νεκρούς και δεκάδες φυλακισμένους αγωνιστές, όλους μέλη της Άλλης Καμπάνιας) και η βάναυση καταστολή του λαϊκού κινήματος της Οαχάκα που μετράει 28 νεκρούς.

Ωστόσο η περιοδεία αποκάλυψε επίσης ότι και οι αντιστάσεις πολλαπλασιάζονται από τα κάτω. Και ότι οι ιθαγενείς λαοί αποτελούν το πρώτο εμπόδιο στα σχέδια του νεοφιλελευθερισμού μέσω του αγώνα τους για τη γη.
 Η δεύτερη φάση της Άλλης Καμπάνιας ξεκίνησε τον Μάρτη του 2007 από το  Σαν Κριστόμπαλ της Τσιάπας, με την εξαγγελία της παγκόσμιας καμπάνιας για την υπεράσπιση της γης και των ιθαγενικών, αγροτικών και αυτόνομων περιοχών στην Τσιάπας, το Μεξικό και τον κόσμο. Στην εκδήλωση για το ξεκίνημα αυτής της νέας πρωτοβουλίας συμμετείχαν με βιντεοσκοπημένα μηνύματά τους η Vía Campesina και το MST (Κίνημα των Χωρίς Γη) της Βραζιλίας. Το 2007 η Άλλη Καμπάνια δούλεψε για να εδραιωθεί ως αναφορά σε πανεθνικό επίπεδο. Πράγμα που δεν έχει καταφέρει απολύτως, παρόλο που ενώνει ένα πολύ μεγάλο αριθμό αυτόνομων συλλογικοτήτων από διαφορετικά στρώματα, πρακτικά σε όλη τη χώρα. Ανάμεσα στις βασικές διεκδικήσεις της είναι η απελευθέρωση των κρατουμένων στου Ατένκο και της Οαχάκα και ο αγώνας ενάντια στην καταστολή που επιδεινώθηκε μετά την νίκη στις εκλογές  -αποτέλεσμα νοθείας- του ακροδεξιού Φελίπε Καλντερόν (PAN) επί του υποψηφίου του PRD (Επαναστατικό Δημοκρατικό Κόμμα) Μανουέλ Ομπραδόρ.
 Παράλληλα με την προσπάθεια να οικοδομηθεί η Άλλη στο Μεξικό, κατά τη διάρκεια του 2007 ο EZLN συνέχισε να ενδυναμώνει τους δεσμούς του με τα ιθαγενικά κινήματα της ηπείρου μέσω πρωτοβουλιών όπως η Συνάντηση των Ιθαγενών Λαών της Αμερικής που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβρη του 2007 στο Βίκαμ της Μπάχα Καλιφόρνια. Σε διεθνές επίπεδο ο EZLN προωθεί την Διεθνή Έκτη, που συντονίζεται από τον Εξεγερμένο Αντισυνταγματάρχη Μοϊσές και έχει  ως πρωταρχικό στόχο τη συνέχιση του διαλόγου -που ξεκίνησε στην Πρώτη Διηπειρωτική Συνάντηση ενάντια στο Νεοφιλελευθερισμό- με ένα μεγάλο αριθμό συλλογικοτήτων και ατόμων από τις πέντε ηπείρους. Στα πλαίσια της Διεθνούς Έκτης, οργανώθηκαν το 2007 τρεις Συναντήσεις των Λαών Ζαπατίστας με τους Λαούς του Κόσμου. Η τελευταία συνάντηση, Συνάντηση των Γυναικών Ζαπατίστας με τις Γυναίκες του Κόσμου, πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβρη του 2007 στο Καρακόλ της Γκαρούτσα.

«Σκοπός μας είναι ο μετασχηματισμός αυτής της χώρας και η μοναδική πρόταση για να τη μετασχηματίσουμε σε κάτι πιο δίκαιο, δημοκρατικό και ελεύθερο προέρχεται από τα αριστερά. Αν είναι αλήθεια πως υπάρχουν πολλοί αριστεροί τρόποι σκέψης, επίσης είναι αλήθεια πως υπάρχει κάτι που μας βάζει σε κοινό παρονομαστή κι αυτό είναι ο εχθρός: ο καπιταλισμός.» «Ο καπιταλισμός του σήμερα δεν είναι ο ίδιος με τον παλαιότερο,όπου οι πλούσιοι αρκούταν στο να εκμεταλλεύονται τους εργαζομένους στις χώρες τους αλλά τώρα βρίσκεται στο στάδιο που ονομάζεται νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.Η παγκοσμιοποίηση αυτή σημαίνει ότι πλέον δεν κυριαρχούν πάνω στους εργαζόμενους μόνο σε μία χώρα ή σε πολλές αλλά ότι οι καπιταλιστές πασχίζουν να κυριαρχήσουν στα πάντα,σε ολόκληρο τον κόσμο.Δηλαδή.ο νεοφιλελευθερισμός είναι κάτι σα τη θεωρία,το σχέδιο τέλος πάντων της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.Και ο νεοφιλελευθερισμός έχει τα οικονομικά,πολιτικά,στρατιωτικά και πολιτιστικά του σχέδια.Με όλα αυτά τα σχέδια σκοπεύει να κυριαρχήσει πάνω σε όλους και όποιον δεν υπακούει τον καταπιέζουν ή τον απομονώνουν ώστε να μη περάσουν οι επαναστατικές του ιδέες και σε άλλους»
Οπότε προειδοποιεί ο ΕΖΛΝ στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση,οι μεγάλοι καπιταλιστές που ζουν στις ισχυρές χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν όλος ο κόσμος να γίνει κάτι σαν μια μεγάλη επιχείρηση όπου παράγονται εμπορεύματα και μια μεγάλη αγορά. Μια παγκόσμια αγορά,για ν αγοράζεται και να πουλιέται ό,τι υπάρχει στον κόσμο και για να κρύβεται άπασα η εκμετάλλευση όλου του κόσμου…Γι αυτό οι ζαπατιστας λέμε ότι η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι ένας πόλεμος για τη κατάκτηση ολόκληρου του κόσμου, ένας παγκόσμιος πόλεμος, ένας πόλεμος που τον διεξάγει ο καπιταλισμός για να κυριαρχήσει σε όλη την υφήλιο.
Άλλες φορές όμως γίνεται με την οικονομία δηλαδή οι μεγάλοι καπιταλιστές βάζουν τα χρηματά τους σε κάποια χώρα ή της δανείζουν χρήματα αλλά με τον όρο ότι θα υπακούει σε ο,τι αυτοί της λένε.Και ακόμα χώνονται με τις ιδέες τους δηλαδή με την καπιταλιστική κουλτούρα που είναι ο πολιτισμός του εμπορεύματος,του κέρδους,της αγοράς. Για να χτυπήσουμε τον καπιταλισμό πρέπει να πάρουμε στα χέρια μας τα μέσα παραγωγής η γη να περάσει στα χέρια εκείνου που τη δουλεύει κ εκείνοι,οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι ν αποφασίσουν πώς να τη δουλέψουν και το κέρδος ν ανήκει στον εργαζόμενο λαό.Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της οργανωσής μας του ΕΖΛΝ κ ‘ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα της 6ης Διακύρηξης της Ζούγκλας Λακαντόνα
η οποία είναι ο οδηγός των βημάτων της Άλλης Καμπάνιας και της Διεθνούς Έκτης
Ο αντικαπιταλισμός.
 
‘Όπως επισημαίνεται με πολλούς τρόπους στο Μεξικό και στον υπόλοιπο κόσμο η Άλλη Καμπανια και η Διεθνής Έκτη τραβούν το δρόμο τους.Το μεξικάνικο κράτος οδηγεί τα πάντα ακόμα περισσότερο προς τα δεξιά και τη καταστολή ώστε να διευκολύνει τη λεηλασία και τη συντριβή της εθνικής κυριαρχίας.Όμως η μεξικάνικη έκτη και η διεθνής έκτη βρίσκονται στα μονοπάτια του κόσμου και πορεύονται κόντρα στον άνεμο και τον καπιταλισμό.Η πείρα από την εξέργεση και την αυτονομία των ζαπατικών λαών της Τσιάπας συνάντησε αδέρφια και σύντροφους στις 32 πολιτείες της χώρας καθώς και στις πέντε ηπείρους.Και καθώς ο δρόμος θα είναι μακρύς,επιβάλλεται εδώ μια λέξη που θα μας δίνει ελπίδα

Συνεχίζεται…..
 Βιβλιογραφία 1.η φωτιά και ο λόγος Γκλόρια Μουνιός Ραμίρες/εκδόσεις ΚΟΥΚΚΙΔΑ 2007/μετάφραση Νίκος Κοκκάλας/σελ 292-302